İçindekiler
- 1 DİSLEKSİ TESTİ
- 2 DİSLEKSİ TANISI KONULURKEN KULLANILAN TESTLER
- 2.1 ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜNÜN TANILANMASI
- 2.2 WISC-R ZEKA TESTİ
- 2.3 CAS TESTİ
- 2.4 Disleksinin Tıbbi Tanılanmasında Kullanılan Diğer Testler:
- 2.5 Bender-Gestalt Görsel-Motor Algı Testi
- 2.6 Gessel Gelişim Figürleri
- 2.7 GISD Görsel İşitsel Sayı Dizileri Testi
- 2.8 HARRİS LATERALLEŞME TESTİ
- 2.9 SAĞ–SOL DOMİNANS (HEAT) TESTİ
- 2.10 SAAT ÇİZİM TESTİ
- 2.11
DİSLEKSİ TESTİ
DİSLEKSİ TANISI KONULURKEN KULLANILAN TESTLER
ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜNÜN TANILANMASI
Öğrenme Güçlüğünün mümkün olduğu kadar erken tanılanması, kişisel eğitim hedeflerini kolaylaştırmak ve erken müdahalenin etkilerini en yüksek seviyeye çıkartmak için önemlidir. Öğrenme Güçlüğü’nün erken tanılanması ile sadece akademik değil aynı zamanda davranışsal ve duygusal sorunların da önüne geçilecektir. Özel öğrenme güçlüğü yaşayan bir öğrenci için erken tanı konması ve öğrencinin eğitime vakit kaybetmeden başlaması, onun yaşıtlarına yetişebilmesine imkan verip gerçek potansiyelini gösterebilmesini sağlayacaktır.
Ülkemizde son beş yılda özel öğrenme güçlüğünün bilinirliğinin artırılması için yapılan çalışmalar meyvelerini vermiş, gerek öğretmenler ve gerek veliler artık bu durumun daha erken ve daha sık farkına varır olmuşlardır. Bu da özel öğrenme güçlüğü tanısı alan çocuk sayısında bir artışa yol açmıştır.
Ülkemizde öğrenme güçlüğü resmi tanılaması çocuk ergen psikiyatri doktorları tarafından yapılmaktadır. Özel öğrenme güçlüğü yaşayan çocuklar, sınıf öğretmenleri, rehber öğretmeni veya ailenin bir problem olduğuna dair gözlemleri üzerine öncelikle çocuk psikiyatristine yönlendirilir. Çocuk Ergen Psikiyatri doktorunun ilk görüşmesi sonunda bu testte dair eğitim almış psikologlar tarafından zekâ testi uygulanır. Yaygın olarak Wechsler Çocuklar İçin Zekâ Ölçeği (WİSC-R) uygulanmaktadır. Bunun yanında CognativeAssessmentSystem(Bilişsel Değerlendirme Sistemi-CAS) uygulamasına da rastlarız.
WISC-R ZEKA TESTİ
WISC-R zekâ testi, David Wechsler tarafından 1949 yılında hazırlanmış bir zekâ testidir. 6-16 yaş grubuna uygulanmaktadır. Almanya menşeili bir zekâ testidir. 1979 yılında Türkiye standardizasyonu yapılmış, güvenilir/geçerliliği alınmıştır. Dikkat dağınıklığı ve benzeri yaşadığı problemlerden ötürü kullandığı ilaçları almadan test uygulanmalıdır ki reel sonuçlara ulaşabilsin.
Wisc-r zekayı performans ve sözel olmak üzere iki ana bölümde incelemektedir. Toplamda on temel alt test ve iki adet yedek test bulunmaktadır. Alt testlerden herhangi biri bir nedenden ötürü uygulanmadığında yedek test uygulanmaktadır.
Performans ve Sözel test puanları arasındaki puan farkı;
- 0-10 arasında ise öğrenme güçlüğünden şüphelenilmez.
- 10-15 arasında ise öğrenme güçlüğü belirtilerinden şüphelenilir.
- 15 – + ise öğrenme güçlüğü tanısı alır.
Wisc-r performans alt testleri; resim tamamlama, küplerle desen, parça birleştirme, resim düzenleme, şifre ve yedek test olan labirent testinden oluşmaktadır.
Performans alt testleri tek tek inceleyecek olursak;
Resim tamamlama alt testti; dikkati görsel uyaranlara yoğunlaştıra bilmeyle ilgili bir alt testtir.
Küplerle desen alt testti; görsel, hareket sel, mekânsal koordinasyonla, parçalar arası ilişkide bütüne giderken ön tahmin yeteneği ile ilgili bir alt testtir.
Parça birleştirme alt testti; görsel, hareket selkoordinasyonla, parça-bütün ilişkisini kavramayla ilgilidir.
Resim düzenleme alt testti; olaylar dizisini algılama, neden-sonuç ilişkisi kurabilme, muhakeme gücüyle ilgili bir alt testtir.
Şifre alt testti; çalışma hızı, görsel haraketsel koordinasyon, sıraya koyma, psikomotor hız, görsel uyaranları anımsama ve konsantrasyon yeteneği ile ilgili bir alt testtir.
Labirent alt testti; yedek test olarak uygulanmaktadır.El-göz koordinasyonu, figür-zemin algısı ile ilgili bir alt testtir.
Wisc-r sözel alt testleri; genel bilgi, benzerlik, aritmetik, sözcük dağarcığı, yargılama ve yedek test olan sayı dizisinden oluşmaktadır.
Sözel alt testleri tek tek inceleyecek olursak;
Genel bilgi alt testti; çocuğun doğal çevre okul çevresi, kültürel ortamından ne kadar bilgi aldığı ile ilgili ve bilgi düzeyini gösteren bir alt testtir.
Benzerlik alt testti; çocuğun iki şey arasında benzerlik kurarken soyutlama ve genelleme yapıp yapamadığını ayrıca bunu doğru ifade edip edemediğini gösteren bir alt testtir.
Aritmetik alt testti; dikkati bir probleme yönlendirebilme ve öğrenme yeteneğini gösteren, zaman sınırlaması olan bir alt testtir.
Sözcük dağarcığı alt testti; çocuğun bildiği sözcük sayısını ve ifade becerisini gösteren bir alt testtir.
Yargılama alt testti; muhakeme, akıl yürütme, duygusal ve mantıksal olgunluk düzeyini gösteren bir alt testtir.
Sayı dizisi alt testti; yedek test olarak uygulanmaktadır.Çocuğun işitsel uyaranları anımsama gücünü gösteren bir alt testtir.
Wisc-r testi, genel olarak zekâ testi olarak bilinse dahi; öğrenme güçlüğü, psikolojik problemeler, işitsel ve görsel dikkat eksikliği, dürtüsellik gibi belirtilerin tanılanmasında kullanılmaktadır.
CAS TESTİ
CognativeAssessmentSystem (Bilişsel Değerlendirme Sistemi – CAS) J.P.Das,Naglieri ve Kirby tarafından 1994 yılında oluşturulmuştur. 5-7 ve 8-17 yaş olarak iki ayrı form olarak uygulanmaktadır. Dikkat dağınıklığı ve benzeri yaşadığı problemlerden ötürü kullandığı ilaçları almadan test uygulanmalıdır ki reel sonuçlara ulaşabilsin.
CAS testi planlama, eş zamanlı bilişsel işlemler, dikkat ve ardıl bilişsel işlemler olmak üzere dört ölçekten oluşmaktadır.
Planlama; bilginin organize edilebilmesi ve sunulması, bir hikâye konusunun oluşturulması, detaylandırılması ve yazım akışının düzenlenmesi, bir matematik problemini çözmek üzere konuya odaklanmak, matematiksel kuralları hatırlamak, uygulamak ve değerlendirmek ile ilişkilidir.
Eş zamanlı bilişsel işlemler; gördüğünü yorumlayabilme, ana fikre ulaşabilme, bilgiyi transfer edebilme, ayrıntıları ve bütünü göre bilme, görsel bilgileri akılda tutabilme, yönerge alabilme becerisi, şekil çizme ve yazı yazabilme becerisi ile ilişkilidir.
Dikkat; dikkati dağılmadan dersi dinleyebilme, zamanında organize olarak derse hazırlana bilme, sabırlı olabilme, anlatılan bilgiden önemli olanları ayırt edebilme, gruplaya bilme, birden fazla verilen yönergeyi rahatlıkla takip edebilme ile ilişkilidir.
Ardıl bilişsel işlemler; örüntü içeren konular, dinleme ve duyduğu konuyu akılda tutabilme, birden fazla yönergenin olduğu matematik problemleri, yabancı dil öğrenimi ile ilişkilidir.
CAS testti, 5-17 yaş okul çağı çocuklarının bilişsel işlemlerdeki yeterliliğini ve düzeyini belirlemek, üstün zekalı, dikkat eksikliği, öğrenme güçlüğü olan çocukların değerlendirilmesi ile ilgili sonuçlar vermektedir
Disleksinin Tıbbi Tanılanmasında Kullanılan Diğer Testler:
Bender-Gestalt Görsel-Motor Algı Testi
Bender Gestalt Testi, 5 yaş 6 ay ile 10 ay 11 ay arasındaki çocuklara görsel motor becerilerinin değerlendirilmesi için uygulanır. Her biri ayrı bir kart üzerinde olan 9 şekilden oluşan teste, çocuktan kendisine gösterilen kart üzerinde olan şekilleri çizmesi istenir.
Motor algılama konusunda bilgi veren bu testte, çocuğun çizimleri pek çok açıdan değerlendirilir ve algısal olarak sıkıntı yaşadığı alanlar ortaya konur. Dislektik (özgül öğrenme güçlüğü olan) çocukların, özellikle disgrafisi (yazma alanında özgül öğrenme güçlüğü) olan çocukların, görsel-motor algı alanında sıklıkla sıkıntı yaşadıkları unutulmamalıdır. Özel öğrenme güçlüğünde birleştirme ve şeklin bozulması hataları sık yapılır.
Gessel Gelişim Figürleri
3-7 yaş arasındaki çocukların motor beceri, görsel algı, görsel hafıza, el-göz koordinasyonu, küçük kas becerilerini ölçer. 10 yaşına kadar da kullanılabilir. 7 den büyük çocuklar için zeka bölümüne bakılmaz, ama çocuğun görsel algısıyla ilgili ön bilgi verir.
Test, kolaydan zora doğru sıralanmış geometrik şekilden oluşur. Test uygulanırken zaman sınırlaması yapılmamaktadır. Çocuğun silgi kullanmasına izin verilmemektedir. Grup olarak da uygulanabilir. İki ayrı uygulaması vardır:
1. Ayrı ayrı hazırlanmış üzerinde geometrik şekiller olan kartlar ile 5 sn gösterilir, kapatılarak çocuğun aynısını yapması istenir.
2. Boş bir kağıda daha önce şekiller çizilerek çocuğa verilir ve çocuğun şekillerin aynısını bakarak yanlarına yapması istenir.
GISD Görsel İşitsel Sayı Dizileri Testi
GISD kısa süreli bellek ve duyusal-motor bütünleşmeyi ölçen nöropsikolojik bir testtir. Test giderek artan miktarlarda sayılardan oluşan dizilerin tekrarlanmasını içermekte, böylece de kısıtlı kapasiteli kısa süreli belleği ölçmektedir. Görsel İşitsel Sayı Dizileri Testi 6-12 yaş aralığına uygulanır. Bu test kısa süreli görsel, işitsel belleği ve dikkati ölçer. Özel öğrenme güçlüğü olan çocuklarda kısa süreli bellek (hafıza) sorunları sık görülmektedir.
HARRİS LATERALLEŞME TESTİ
Çocuğun gelişim sürecinde, 1-4 yaş aralığında, beyin yarım küreleri bazı işlevlerde diğerine göre daha baskın olarak aktif olmaya başlar. Örneğin, daha önce sağ – sol el ayrımı yapmayan çocuk daha çok sağ elini kullanmaya, topa sağ ayağı ile vurmaya başlar. Sağ beyin yarım küresi bedenin sol tarafını, sol beyin yarım küresi de bedenin sağ tarafını hareket ettirir. Normal gelişim sürecinde beklenen hareket işlevlerinde sol beyin yarım küresinin daha baskın hale gelmesidir. Özel öğrenme güçlüğü olan olan bireyler sağ –sol yönleri daha çok karıştırır. Harris lateralleşme testinde çocuğun sıklıkla hangi elini, ayağını, gözünü kullandığı belirlenmeye çalışılır. Elinde silgi varmış gibi, makas, tarak, kalem, çekiç varmış gibi yapması istenir.
SAĞ–SOL DOMİNANS (HEAT) TESTİ
Bireyin kendi bedeninde ve kendisinde sağı-solu ayırt edip edemediğini öğrenmek amacıyla yapılır. Özel öğrenme güçlüğü olan bireylerde kendisinde, karşısındaki kişide ve çapraz sağ–sol ayrımında zorlanmalar sık görülmektedir.
SAAT ÇİZİM TESTİ
Çocuktan saat resmi çizmesi istenir. Sonra sayıları da yerleştirmesi istenir. Sayıların yazımı ve sıralamasına yönelik sorunları not edilir. Görsel algılama, sıraya koyma, motor becerilerde güçlü ve zayıf yönleri gösterir.
Özel Öğrenme Güçlüğü – Disleksi, zeka testleri, görsel testlerle ilgili merkezimizde uzman pskologlarımızla görüşebilir, ücretsiz destek ve danışma hizmeti alabilirsiniz.
