İçindekiler
Dispraksi Nedir? Dispraksi Belirtileri Nelerdir?
Dispraksi / Motor Koordinasyon Bozukluğu-Güçlüğü
Öğrenme güçlüğü türlerinden biri olan Dispraksi diğer anlamıyla Motor Koordinasyon Bozukluğu/Güçlüğü olarak da karşımıza çıkar.
Dispraksi; doğuştan gelen, kişinin motor görevlerini planlama ve işleme kabiliyetini etkileyen bir güçlüktür. Dispraksi kaslarla ilgili bir durum değil bir motor planlama güçlüğüdür. Çocuk ne istediğini anlar ancak kendini istenene uyduramaz.
Genel olarak Dispraksiyi temel ve ince motor becerilerinde koordinasyonu ve hareketi etkileyen güçlük olarak tanımlayabiliriz.
Koordinasyon güçlüğü, sakarlık ile birlikte dil, algı ve düşüncede de kendini gösterir. Dispraksi çocuk ve yetişkinlerde farklı şekilde olabilir.
Dispraksi, bireylerde hareket ve koordinasyon becerilerini etkiler. Öğrenmeyi etkileyen ince ve kaba motor becerilerinde zorluk olarak da adlandırırız. Zayıf denge becerileri sergilerler, beceriksiz görünebilirler ve sık sık tökezleye bilirler. Vücudun her iki tarafını da koordine etmede zorlanırlar. El-göz koordinasyonları zayıftır. Denge gerektiren becerilerde zorlanırlar.
Bir birey öğrenme güçlüğü olduğunda okuma, yazma, matematik, koordinasyon, dinleme veya konuşmada zorluk çekerler. Zekasına ve gerçek performansına bağlı olarak beklenenler arasında genellikle büyük farklar vardır. Özel Öğrenme Güçlüğü hastalık değildir, tıbbi bir tedavisi ve ilacı yoktur. Öğrenme güçlüğü çeken her çocuk farklı olduğundan standart akademik müdahaleler yoktur. Bunun yerine çocuğun belirli zorluk alanlarına yönelik bireyselleştirilmiş eğitim programı tanımlanmalıdır. Bununla birlikte öğrenmede zorlanan bireyler organize edilmiş sıralı öğretimden, görsel, işitsel, çoklu algı ve farklılaştırılmış öğretim tekniklerinden faydalandırılmalıdır.
Dispraksi / Koordinasyon Güçlüğü Belirtileri Nelerdir?
Semptomlar kişiden kişiye göre değişkenlik gösterebilmektedir. Dispraksi belirtilerini okul öncesi, ilkokul, ortaokul ve yetişkin dispraksi belirtileri olarak değerlendirmekte fayda vardır.
Okul Öncesi Dönem Dispraksi Belirtileri: Okul öncesi dönemde yer alan dispraksili bir çocuk aşağıda yer alan belirtileri gösterirler.
- Kaba motor becerilerinde zorlanırlar,
- İnce motor becerilerinde zorlanırlar,
- Makas kullanmak gibi ince ayrıntılarda zorlanırlar,
- Beden algıları düşüktür,
- Düğme ilikleme ve ayakkabı bağcıklarını bağlamakta zorlanırlar,
- Düz bir hat üzerinde dengede yürümekte zorlanırlar,
- Denge gerektiren oyunlardan kaçınırlar,
- Sakar çocuk olarak da adlandırılırlar,
- Arkadaş edinmekte zorlanırlar,
- Çoğu eylemde tereddüt ederler ve yavaş görünürler,
İlkokul Dönemi Dispraksi Belirtileri:
İlkokul döneminde yer alan dispraksili bir çocuk aşağıda yer alan belirtileri gösterebilir.
- Bedensel hareket gerektiren oyunlardan kaçınırlar,
- Top atma ve topu tutma gibi uzamsal algıda zorluk yaşarlar,
- Motor görevleri planlamakta zorlanırlar,
- Neyi nasıl yapacağını planlamakta zorlanırlar,
- El – göz koordinasyonlarında zorlanırlar,
- Algılama problemleri yaşarlar,
- Kıyafet giyme ve çıkarmada yaşıtlarına nazaran başarısızdırlar,
- Tek ayakta zıplama ve denge gibi becerileri yapamazlar,
- Bisiklete binmekte zorlanırlar,
- Paten kaymakta zorlanırlar,
- Sek sek oynama, zıplama, top oynama oyunlarında zorlanırlar,
- Giyinmekte zorlanırlar,
- Eşyalara çarpma, düşme ve düşürme eğilimi fazladır,
Ortaokul Dönemi Dispraksi Belirtileri: Ortaokul döneminde yer alan dispraksili bir çocuk aşağıda yer alan belirtileri gösterebilir.
- Bedensel hareket gerektiren görevlerden kaçınırlar,
- Kravat bağlamayı öğrenmede zorlanırlar,
- Denge sorunları yaşarlar,
- Bir çalışmaya uzun süre odaklanmakta zorlanırlar,
- Normal işleri tamamlamada zorlanırlar,
Yetişkin Dönemi Dispraksi Belirtileri: Yetişkin döneminde yer alan dispraksili bir birey aşağıda yer alan belirtileri gösterebilir.
- Düşünceleri ve görevleri planlamakta zorlanırlar,
- Spor yapmaktan kaçınırlar,
- Denge gerektiren aktivitelerden kaçınırlar,
- Dans ederken veya egzersiz yaparken ritim eksikliği yaşarlar,
Hakan MUTLU
